Kế hoạch bài giảng: Tác động của khuynh hướng thiên lệch ở trí tuệ nhân tạo (AI) lên đời sống con người

Kế hoạch bài giảng: Tác động của khuynh hướng thiên lệch ở trí tuệ nhân tạo (AI) lên đời sống con người

LỚP 6–12

20 phút

Mục tiêu

• Nhận thức được rằng khuynh hướng thiên lệch của AI có thể tác động đến con người theo nhiều cách khác nhau.
• Nhận thức được những tác động tiêu cực của khuynh hướng thiên lệch ở AI.

Từ vựng

• Khuynh hướng thiên lệch của AI là hiện tượng công cụ AI đưa ra một quyết định sai lầm hoặc có vấn đề, xuất phát từ việc dữ liệu đào tạo không nhìn nhận mọi sự vật, sự việc một cách công bằng.
• Dữ liệu đào tạo là thông tin được cung cấp cho AI để hỗ trợ AI học cách thực hiện các yêu cầu cụ thể

Học liệu

• Slide bài giảng
• Tài liệu: Cho kẹo hay bị ghẹo
• Tài liệu: Cho kẹo hay bị ghẹo (Bản dành cho giáo viên)

Tổ chức hoạt động học tập

1. Hỏi đáp: Khuynh hướng thiên lệch của AI là gì? Hiện tượng này xảy ra như thế nào? (Slide số 4)
2. Trình chiếu slide số 5–6 và giải thích hai khái niệm sau: Khuynh hướng thiên lệch của AI là hiện tượng công cụ AI đưa ra một quyết định sai lầm hoặc có vấn đề, xuất phát từ việc dữ liệu đào tạo không nhìn nhận mọi sự vật, sự việc một cách công bằng. Dữ liệu đào tạo là thông tin được cung cấp cho AI để hỗ trợ AI học cách thực hiện các yêu cầu cụ thể.
3. Giảng bài: Khuynh hướng thiên lệch ảnh hưởng đến mức độ công bằng và đáng tin cậy của các công cụ AI. Không những vậy, hiện tượng này còn tác động đến nhiều cá nhân hoặc cộng đồng khác cho dù họ có sử dụng AI hay không. Hãy cùng nghiên cứu tình huống sau đây (Slide số 7).
4. Phát tài liệu AI cho kẹo hay bị ghẹo (bản dành cho học sinh) và đọc qua tình huống (Slide số 8–9).
5. Giải thích cho học sinh rằng máy phân phát kẹo trong tình huống trên hoạt động chưa tốt do khuynh hướng thiên lệch của AI và học sinh sẽ có cơ hội đánh giá tác động của hiện tượng này lên người khác.

6. Trình chiếu slide số 19 và yêu cầu học sinh suy nghĩ xem chúng ta nên làm gì khi gặp hiện tượng này.
7. Trong tình huống này, cô Sinh nên đưa ra hướng giải quyết như thế nào?
8. Công ty sản xuất máy phân phát kẹo có thể làm gì để khắc phục tình trạng thiên lệch này?
9. Giảng bài: Chúng ta cần tiến hành báo cáo các trường hợp AI thiên lệch để công ty cải thiện sản phẩm. Trong tình huống đã cho, nhà sản xuất máy phân phát kẹo có thể cải thiện sản phẩm bằng cách bổ sung thêm dữ liệu đào tạo để AI có thể nhận diện càng nhiều loại trang phục Halloween càng tốt (Slide số 20).
10. Hỏi đáp: Trí tuệ nhân tạo (AI) được đào tạo bằng dữ liệu thực tế. Nếu dữ liệu đầu vào chứa quan điểm thiên lệch (hoặc không đầy đủ), AI có thể cũng sẽ cho sản phẩm đầu ra chứa quan điểm thiên lệch tương tự. Vậy khuynh hướng thiên lệch của AI tạo ra những tác động và hậu quả tiêu cực nào? (Slide số 21)

• Phân biệt đối xử: Một công cụ AI thiên lệch có thể đưa ra những quyết định không công bằng đối với một vài nhóm người nhất định.
• Củng cố lối suy nghĩ rập khuôn: Nếu một công cụ AI học tập từ dữ liệu chứa những tư tưởng rập khuôn (chẳng hạn như về chủng tộc hoặc giới tính), công cụ đó có thể ra quyết định dựa trên những định kiến đó.
• Bất bình đẳng cơ hội: Một công cụ AI thiên lệch có thể hạn chế cơ hội của một nhóm người thông qua việc ưu tiên một nhóm người khác một cách vô lý.
• Lan truyền thông tin sai sự thật: Một công cụ AI được đào tạo bởi những thông tin có khuynh hướng thiên lệch có thể tạo ra và lan truyền thông tin sai lệch hoặc không đầy đủ.

9. Giảng bài: Tìm hiểu và nhận thức đúng về khuynh hướng thiên lệch của AI giúp chúng ta trở thành người dùng AI thông minh và có trách nhiệm. Nếu phát hiện có người hoặc sự việc bị tác động tiêu cực bởi khuynh hướng thiên lệch của AI, chúng ta có thể hỗ trợ bằng cách báo cáo với công ty đã lập trình AI đó (Slide số 23).